Ekonomi ve İnsan

İnsanların ürettiği mal ve hizmetlerin bütünü ekonomik değerleri oluşturmaktadır. Bu tanımdan yola çıkarak üretici kimliğinde, insan ve ekonomi ilişkisi belki tarihin derinliklerinin bir efendi-köle düzeni ile belirleniyordu. Fakat modern zamanlarda bu ilişki adeta birbirinden ayrılmayan bir bağ haline geldi. Devletin sadece düzenleyici bir birim olarak yer aldığı piyasa ekonomilerinde insan; özgür iradesi, yaratıcı zekâsı ve girişimciliği ile üretir. Aynı zamanda neyin nerede nasıl ve ne zaman üretileceğine karar verenin de yine insan olması onun üretici kimliğinden ortaya çıkar.

İnsanın ekonomik faaliyetler içerisinde üretici bir rol üstlenmesinin yanı sıra aynı zamanda tüketici bir rol de üstlenmektedir. Hayatının her alanında olduğu gibi ekonomi-insan ilişkilerinde  de  en  önemli  nokta  “denge”dir.  Her  ne  kadar günümüzde  insanlar  sürekli  tüketime  özendirilse  de  bunun da bazı sıkıntıları vardır. Yani insanlar hiç harcamazsa durgunluk olur, har vurup harman savurursa da enflasyon artar. Ekonominin her hali insani davranışlar tarafından belirlenir. Geçmişe  baktığımızda  bütün  iktisatçılar  insan  refahı  için ekonomiyi ön planda tutmuştur. Örnek olarak, Adam Smith 1723-1790 yılları arasında  İskoçyalı ahlak felsefesi profesörü- dür,  ekonominin  de  babası  sayılmaktadır.  1776  yılında  yayımladığı  “Ulusların  Zenginliği”  kitabında,  “Doğal  hürriyet sisteminde her insan kendi menfaatini izlerken, kendi istemese de  toplumun  menfaatini  sağlamaktadır.”  diyerek  insanı  ön plana  çıkarmıştır.  Dolayısıyla  hangi  sosyo-ekonomik  sistem olursa  olsun  hangi  yaklaşım  olursa  olsun,  hedef  insanın  ve toplumun refahı için düşünülmüş ve geliştirilmiştir.

“Her uygarlıkta ekonomi, politika, yasalar, din, eğitim birbirine bağlıdır; her biri ötekine dayanır ve oluş nedeni ötekilerine bağlıdır. Bütün bu güçler içinde ekonomi en önemlisidir, temel etmendir. Yapının temel direği, üreticiler olarak insanlar arasında var olan ilişkidir. İnsanların yaşama biçimini, geçimlerini sağlama biçimleri, belirli bir toplumda, belirli bir anda hüküm süren üretim biçimi belirler.”

Mustafa Kemal Atatürk

İLKNUR ELİF AĞBAŞ

Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İktisat

Sonbahar / 2018