Ekonomi ve İnsan

İnsanların ürettiği mal ve hizmetlerin bütünü ekonomik değerleri oluşturmaktadır. Bu tanımdan yola çıkarak üretici kimliğinde, insan ve ekonomi ilişkisi belki tarihin derinliklerinin bir efendi-köle düzeni ile belirleniyordu. Fakat modern zamanlarda bu ilişki adeta birbirinden ayrılmayan bir bağ haline geldi. Devletin sadece düzenleyici bir birim olarak yer aldığı piyasa ekonomilerinde insan; özgür iradesi, yaratıcı zekâsı ve girişimciliği ile üretir. Aynı zamanda neyin nerede nasıl ve ne zaman üretileceğine karar verenin de yine insan olması onun üretici kimliğinden ortaya çıkar.
İnsanın ekonomik faaliyetler içerisinde üretici bir rol üstlenmesinin yanı sıra aynı zamanda tüketici bir rol de üstlenmektedir. Hayatının her alanında olduğu gibi ekonomi-insan ilişkilerinde de en önemli nokta “denge”dir. Her ne kadar günümüzde insanlar sürekli tüketime özendirilse de bunun da bazı sıkıntıları vardır. Yani insanlar hiç harcamazsa durgunluk olur, har vurup harman savurursa da enflasyon artar. Ekonominin her hali insani davranışlar tarafından belirlenir. Geçmişe baktığımızda bütün iktisatçılar insan refahı için ekonomiyi ön planda tutmuştur. Örnek olarak, Adam Smith 1723-1790 yılları arasında İskoçyalı ahlak felsefesi profesörü- dür, ekonominin de babası sayılmaktadır. 1776 yılında yayımladığı “Ulusların Zenginliği” kitabında, “Doğal hürriyet sisteminde her insan kendi menfaatini izlerken, kendi istemese de toplumun menfaatini sağlamaktadır.” diyerek insanı ön plana çıkarmıştır. Dolayısıyla hangi sosyo-ekonomik sistem olursa olsun hangi yaklaşım olursa olsun, hedef insanın ve toplumun refahı için düşünülmüş ve geliştirilmiştir.
“Her uygarlıkta ekonomi, politika, yasalar, din, eğitim birbirine bağlıdır; her biri ötekine dayanır ve oluş nedeni ötekilerine bağlıdır. Bütün bu güçler içinde ekonomi en önemlisidir, temel etmendir. Yapının temel direği, üreticiler olarak insanlar arasında var olan ilişkidir. İnsanların yaşama biçimini, geçimlerini sağlama biçimleri, belirli bir toplumda, belirli bir anda hüküm süren üretim biçimi belirler.”
Mustafa Kemal Atatürk
İLKNUR ELİF AĞBAŞ
Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İktisat
Sonbahar / 2018